کود ازت
کودهای ازت (نیتروژن) یکی از مهمترین و پرکاربردترین کودهای کشاورزی هستند. ازت یک عنصر اساسی برای رشد گیاهان است که در ساخت پروتئینها، آنزیمها، و کلروفیل نقش حیاتی دارد. در اینجا به بررسی انواع کودهای ازت، مزایا، نحوه استفاده و موارد احتیاط در استفاده از این کودها میپردازیم.
انواع کودهای ازت
1. **اوره (Urea)**
– حاوی 46 درصد نیتروژن.
– قابلیت حل شدن سریع در آب.
– پرکاربرد در کشاورزی به عنوان منبع اصلی نیتروژن.
2. **آمونیوم نیترات (Ammonium Nitrate)**
– حاوی حدود 34 درصد نیتروژن.
– ترکیبی از نیتروژن آمونیاکی و نیترات، که باعث جذب سریع و موثر توسط گیاه میشود.
3. **آمونیوم سولفات (Ammonium Sulfate)**
– حاوی 21 درصد نیتروژن.
– علاوه بر نیتروژن، گوگرد نیز به گیاهان میرساند که برای برخی گیاهان بسیار مفید است.
4. **کلسیم نیترات (Calcium Nitrate)**
– حاوی 15.5 درصد نیتروژن.
– علاوه بر نیتروژن، کلسیم نیز فراهم میکند که به تقویت دیواره سلولی گیاهان کمک میکند.
مزایا کود ازت
1. **تقویت رشد گیاهان**: نیتروژن برای تولید پروتئینها و آنزیمهای ضروری در گیاهان لازم است و به افزایش رشد و توسعه گیاه کمک میکند.
2. **افزایش تولید کلروفیل**: نیتروژن به تولید کلروفیل، مادهای که در فرایند فتوسنتز نقش دارد، کمک میکند و باعث افزایش سبزی و سلامت برگها میشود.
3. **بهبود کیفیت محصول**: نیتروژن میتواند به افزایش اندازه و کیفیت میوهها و سبزیجات کمک کند.
نحوه استفاده کود ازت
1. **محلولپاشی**: میتوان کود ازت را به صورت محلول در آب تهیه کرده و به برگها و ساقهها اسپری کرد.
2. **آبیاری**: کود ازت را میتوان در آب حل کرده و به خاک اطراف گیاهان آبیاری کرد.
3. **مصرف خاکی**: میتوان کود ازت را به صورت خشک به خاک اضافه کرد و سپس آبیاری نمود.
موارد احتیاط کود ازت
1. **استفاده متعادل**: استفاده بیش از حد از نیتروژن میتواند باعث سوختگی ریشهها و برگها شود. همچنین میتواند منجر به تجمع نیتروژن در محیط زیست و ایجاد آلودگی شود.
2. **پایش وضعیت خاک**: قبل از استفاده از کود ازت، بررسی وضعیت خاک و نیازهای گیاهان به نیتروژن ضروری است.
3. **توجه به نوع گیاه**: برخی گیاهان به مقدار کمتری از نیتروژن نیاز دارند و استفاده بیش از حد میتواند به گیاه آسیب برساند.
4. **زمان مناسب استفاده**: کودهای نیتروژنه باید در زمان مناسب رشد گیاه استفاده شوند. استفاده از این کودها در فصلهای مناسب (مثل بهار و تابستان) بسیار مهم است.
نتیجهگیری کود ازت
کودهای ازت نقش حیاتی در رشد و توسعه گیاهان دارند و میتوانند بهبود قابل توجهی در کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی ایجاد کنند. با رعایت نکات استفاده و احتیاطهای لازم، میتوان از مزایای این کودها بهرهمند شد و به تولید محصولات بهتر و سالمتر دست یافت.
گیاهان دارای 3 تا 4 درصد ازت در بافت های خود هستند، این مقدار از سایر مواد مغذی موجود در گیاهان بالاتر است.
کربن، هیدروژن و اکسیژن، اگرچه در مدیریت حاصلخیزی خاک نقش مهمی ندارند، تنها مواد مغذی می باشند که در غلظت های بالاتر در گیاهان وجود دارند.
اهمیت کود ازت در گیاهان
ازت در گیاهان بسیار حیاتی است زیرا جزء اصلی کلروفیل است، ترکیبی که بوسیله آن گیاهان از انرژی نور خورشید برای تولید قند از آب و دی اکسید کربن (یعنی فتوسنتز) استفاده می کنند. همچنین جزء اصلی اسیدهای آمینه، بلوک های سازنده پروتئین ها می باشد. چرا که بدون پروتئین، گیاهان پژمرده می شوند و می میرند. برخی از پروتئین ها به عنوان واحدهای ساختاری در سلول های گیاهی عمل می کنند در حالی که برخی دیگر به عنوان آنزیم عمل می کنند و در بسیاری از واکنش های بیوشیمیایی استفاده می شوند.
فرم های ازت خاک
ازت خاک به سه شکل کلی وجود دارد: ترکیبات نیتروژن آلی، یون های آمونیوم (NH4+) و یون های نیترات (NO3-)
نیتروژن آلی
95 تا 99 درصد از نیتروژن بالقوه موجود در خاک به اشکال آلی، چه در بقایای گیاهی و حیوانی، در مواد آلی نسبتاً پایدار خاک یا در موجودات زنده خاک، عمدتاً میکروب هایی مانند باکتری ها، وجود دارند. این نیتروژن مستقیماً در دسترس گیاهان نیست، اما برخی از آن توسط میکروارگانیسم ها به اشکال در دسترس تبدیل می شود. مقدار بسیار کمی از نیتروژن آلی ممکن است در ترکیبات آلی محلول مانند اوره وجود داشته باشد که به مقدار کمی در دسترس گیاهان قرار می گیرد.
یون های آمونیوم (NH4+) و یون های نیترات (NO3-)
اکثر نیتروژن موجود در گیاه در اشکال معدنی NH4+ و NO3- وجود دارند که به آنها نیتروژن معدنی نیز گفته می شود. یون های آمونیوم به صورت تبادل کاتیونی با بار منفی به خاک متصل می شوند و مانند سایر کاتیون های خاک عمل می کنند. یونهای نیترات به مواد جامد خاک متصل نمیشوند زیرا حامل بارهای منفی هستند، اما به صورت محلول در آب خاک یا به صورت نمکهای محلول در شرایط خشک رسوب میکنند.
منابع طبیعی کود ازت خاک
نیتروژن موجود در خاک که در نهایت ممکن است توسط گیاهان استفاده شود دارای دو منبع است: مواد معدنی حاوی نیتروژن و ذخیره زیاد نیتروژن در جو.
مواد معدنی حاوی نیتروژن
نیتروژن موجود در مواد معدنی خاک با تجزیه کانی های خاک آزاد می شوند، این فرآیند به طور کلی بسیار کند است و فقط اندکی به تغذیه نیتروژن در بیشتر خاک ها کمک می کند. در خاک های حاوی مقادیر زیاد رس NH4+ به طور طبیعی وجود دارد یا با تثبیت NH4+ به عنوان کود استفاده می شود. با این حال، نیتروژن تامین شده توسط مواد معدنی ممکن است سالها در دسترس گیاهان قرار گیرند.
نیتروژن اتمسفر
نیتروژن اتمسفر منبع اصلی نیتروژن در خاک است. نیتروژن در اتمسفر، به صورت N2 وجود دارد . مقدار نیتروژن اضافه شده به خاک در این روش با فعالیت رعد و برق مرتبط است، اما بیشتر مناطق ممکن است سالانه بیش از 5000 گرم نیتروژن در هکتار از این منبع دریافت کنند. باکتریهایی مانند ریزوبیوم که ریشههای گیاهان حبوبات را آلوده میکنند و انرژی غذایی زیادی از آن دریافت میکنند، میتوانند نیتروژن بسیار بیشتری را در سال تثبیت کنند.
عملکرد ازت در گیاهان
ازت بر اساس وظیفه ای که در گیاهان انجام می دهد، پایه و اساس رشد گیاهان به شمار می آید. از بین تمام مواد مغذی ضروری، نیتروژن به مقدار زیادی مورد نیاز گیاهان است زیرا عملکردهای مهمی را در گیاهان ایفا می کند و می تواند عامل مهمی در تولید گیاه و توسعه مناسب محصول باشد.
نیتروژن واحد سازنده پروتئین
نیتروژن یک عنصر ضروری از تمام اسیدهای آمینه در ساختارهای گیاهی است که بلوک های سازنده پروتئین های گیاهی می باشند و در رشد و نمو بافت ها و سلول های حیاتی گیاهی مانند غشای سلولی و کلروفیل نقش اساسی دارند.
نکته : مصرف آهن باعث افزایش کلروفیل در گیاه می شود.
نیتروژن جزء واحد اسید نوکلئیک
نیتروژن جزء واحد اسید نوکلئیک است که DNA سلولی را تشکیل می دهد و در انتقال برخی صفات و ویژگی های گیاهی که به بقا و رشد گیاه کمک می کند، مهم است. همچنین به حفظ ساختار ژنتیکی در هسته گیاه کمک می کند. کلروفیل یک اندامک ضروری برای تشکیل کربوهیدرات در اثر فتوسنتز و ماده ای است که عامل سبزی گیاهان محسوب می شود. نیتروژن به تقویت این ویژگی ها کمک می کند.
کمبود ازت در گیاهان
در مواردی که عرضه کافی ازت بدون توجه به فراوانی آن در جو وجود نداشته باشد، منجر به کمبود شدید در گیاهان می شود. کمبود ازت در گیاهان زمانی رخ می دهد که مواد معدنی دیگری مانند کربن که به خاک اضافه می شوند به طور مستقیم در دسترس بودن آن را کاهش دهد. چون مقدار زیادی نیتروژن توسط میکروارگانیسم خاک برای تجزیه منابع مضر کربن که نیتروژن را از خاک تخلیه می کنند استفاده می شود. که این منجر به کاهش محتوای کلروفیل گیاهان منجر می شود، بنابراین گلدهی، میوه دهی، تشکیل نشاسته و محتوای پروتئین را تحت تأثیر قرار می دهد و سلامت گیاه را تضعیف می کند.
کودهای نیتروژن آمونیوم، نیترات و اوره
نیتروژن را فقط می توان از طریق تثبیت بیولوژیکی و شیمیایی نیتروژن مانند کودهای نیتروژنی و همچنین از طریق افزودن نیتروژن در اتمسفر تثبیت کرد و در دسترس گیاهان قرار داد. ازت به اشکال مختلف وجود دارد مانند: آمونیوم، نیترات و اوره. نیتروژن نیترات بیشرین جذب را در گیاهان دارد، چون باعث حفظ ساختار خاک می شود، بر خلاف نیتروژن آمونیومی که به اکسیژن بیشتری برای متابولیزه شدن در ریشه گیاهان نیاز دارد، جایی که با قندها برای تولید انرژی در گیاهان واکنش می دهد.
ازت چگونه در کشاورزی هیدروپونیک استفاده می شود
ازت به طور فزاینده ای درکشاورزی هیدروپونیک که در آن گیاهان بدون خاک رشد می کنند استفاده می شود. توجه به این نکته ضروری است که مقدار دقیق نیتروژن مورد نیاز در باغبانی و کشت هیدروپونیک یکسان است. بنابراین استفاده از کودهای نیتروژنی دسترسی راحت گیاهان به نیتروژن در کشاورزی هیدروپونیک و خاک را افزایش می دهد.
سخن پایانی :
کود های ازت شوک خالص و فاقد ناخالصی هستند، بنابراین جذب سریع در گیاهان و باعث حفظ ساختار گیاهی می شوند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان می توانید با کارشناسان ایرانکود در ارتباط باشید.
