شخم زدن زمین کشاورزی یکی از مهم ترین اقداماتی است که هر کشاورز باید آن را انجام دهد. در واقع کشاورزان با این کار خاک را برای کشت آماده می‌کنند و خاک نیز حاصلخیزتر و نرم‌تر می‌شود. در نتیجه محصولات بهتر رشد می‌کنند و آب نیز راحت‌تر به خاک نفوذ می‌کند.
با شخم زدن زمین کشاورزی، فضای خالی در خاک ایجاد خواهد شد و همین امر نیز موجب می‌شود اکسیژن راحت‌تر از خاک عبور کند و به ریشه محصولات و گیاهان برسد. با شخم زدن درست و اصولی زمین کشاورزی قبل از کاشتن دانه‌ها، علف‌های هرز نیز از بین می‌روند. شخم زدن زمین کشاورزی مزایای فوق العاده‌ای دارد و به اندام‌های تکثیری رویشی علف‌های هرز چندین ساله آسیب می‌رساند.
با انجام شخم زدن زمین کشاورزی، شرایط محیطی جهت جوانه زدن بذر و رشد کردن گیاه فراهم خواهد شد و خاک قسمت‌های زیرین نیز به بالا می‌آید و به تدریج مواد غذایی موجود در آن توسط گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین بهتر است بدانید هدف اصلی از شخم زدن زمین قبل از کاشتن دانه‌ها، شکستن سختی و مقاومت خاک است زیرا سطح خاک به مرور زمان در اثر آبیاری، رفت و آمدهای دام و افراد، بارندگی و انجام برخی عملیات کشاورزی سفت خواهد شد و گیاهان نمی‌توانند به خوبی در آن رشد کنند.
انواع شخم برای زمین کشاورزی
- شخم اولیه
شخم اولیه در گیاهان 1 ساله‌ای که تازه محصولات در آن کشت شده‌اند با استفاده از ابزارهایی همچون گاوآهن صورت می‌گیرد. با بهره گرفتن از این روش، سطح رویی خاک را جا به جا خواهید کرد و عمق میانی آن را هم حاصلخیز می‌کنید.
- شخم بعد از برداشت
اگر می‌خواهید محصولات باقی مانده بر روی زمین را به سرعت تجزیه کنید تا زمین برای کشت محصولات بعدی آماده شود بهتر است با استفاده از دستگاه شخم، محصولات قبلی که بر روی خاک باقی مانده‌اند را جمع آوری کنید.
- شخم بین محصول
بعد از این که محصولات کاشته شده‌تان شروع به رشد کردند، می‌توانید از شخم زدن کمک بگیرید و با استفاده از وسایل مناسبی همچون بیل، جلوی رشد علف‌های هرز را بگیرید. این کار فواید بسیار زیادی دارد و علاوه‌بر حاصلخیز کردن خاک، موجب تبخیر رطوبت در لایه‌های خاک، افزایش کیفیت محصولات و بهبود بافت خاک نیز می‌شود.
- شخم ثانویه
شخم ثانویه به طور معمول برای هموار کردن و مسطح کردن سطح نامناسب شخم اولیه انجام می‌شود. دقت داشته باشید اگر تعداد و میزان علف‌های هرز زیاد باشد، تهیه بستر را باید خیلی سریع‌تر انجام دهید. زیرا شخم زمین اگر بعد از رشد علف‌های هرز انجام شود، باعث نابودی بهتر آن‌ها خواهد شد.
بیشتر بخوانید: هواکشت چیست
زمان مناسب برای شخم زدن زمین کشاورزی
دقت داشته باشید به طور معمول بهترین زمان برای شخم زدن زمین‌های کشاورزی به عوامل مختلفی همچون؛ نوع گیاه، شرایط خاک، شرایط اقلیمی و فصل کاشت بستگی دارد و کشاورزان باید با توجه به این موارد، کار شخم زدن زمین شان را انجام دهد.
بنابر این پیشنهاد می‌کنیم به صورت خودسرانه و در هر زمانی که خواستید، عملیات شخم زدن را انجام ندهید. زیر اگر این کار از نظر زمان و عمق به صورت دقیق و اصولی انجام نشود ممکن است به سلامت گیاهان و بستر کشت آسیب‌های جدی وارد شود.
نکات مهم برای شخم زدن زمین کشاورزی
- برای شخم زدن زمین‌های کوچک، بهتر است شخم با ادوات دستی را در اولویت قرار دهید.
- در خاک‌های نرم از بیل پهن کمک بگیرید و به راحتی خاک را حاصلخیز نمایید.
- برای شخم زدن خاک‌های سنگین و زمین‌های چمن‌دار نیز باید از بیل‌های نوک‌دار استفاده نمایید.
- در اراضی شالیزار باید از تراکتورهای باغی و تیلر با چرخ پره‌ای کمک بگیرید.
- به طور معمول برای اراضی متوسط آبی گاو آهن 1 یا 2 خیشه می‌تواند گزینه مطلوبی باشد.
- در اراضی بزرگ و گسترده، حتما به آبی بودن زراعت توجه داشته باشید.
- برای زمین‌های سبک معمولا باید از گاوآهن قلمی با ساق بلند یا دیسک‌های سنگین بهره بگیرید
مزایای شخم زدن
- افزایش مواد آلی زمین
- از بین رفتن علف‌های هرز
- افزایش نفوذ پذیری آب در خاک
- جلوگیری از رشد آفات در خاک
- افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها
- بهتر صورت گرفتن انتشار ریشه در زمین
- افزایش قابلیت جذب مواد معدنی توسط ریشه گیاهان
- نرم شدن خاک
بیشتر بخوانید: پرسودترین محصولات در کشت گلخانه ای
سخن پایانی
همان طور که گفته شد؛ شخم زدن زمین قبل، حین و بعد از کشت می‌تواند انجام شود و اگر به صورت صحیح و در زمان مناسب آن را انجام دهید، می‌توانید از مزایای زیادی بهره ببرید. بنابر این بهتر است مطالب ذکر شده در این مقاله را نادیده نگیرید و با توجه به آن‌ها، اقدامات لازم را انجام دهید تا بهترین نتیجه را از شخم زدن زمین کشاورزی‌تان به دست آورید.
