به طور معمول خاک مناسب برای کشاورزی و باغداری، خاکی است که دارای املاح ضروری و گیاه خاک باشد. اما عوامل گوناگونی می‌توانند باعث از بین رفتن حاصلخیزی خاک شوند و این عوامل می‌توانند بسیار متنوع باشند. بنابر این اگر می‌خواهید بدانید که چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود ، بهتر است تا انتهای مطلب همراه ما بمانید و به مطالب ذکر شده در این مقاله نیز توجه کنید.
عوامل از بین رفتن خاک
- فرسایش بادی
به طور معمول فرسایش بادی بیشتر در مناطق خشک اتفاق می‌افتد و چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود را می‌دانید اما گاهی اوقات نیز ممکن است در مناطقی با آب و هوای مرطوب نیز این اتفاق رخ دهد. اثر فرسایش بادی بر روی خاک بسیار جدی است و موجب می‌شود حاصلخیزی خاک و ذرات ریز موجود در آن خیلی سریع از بین بروند.
در واقع فرسایش بادی، خاک روی ریشه گیاهان را از بین می‌برد و در نتیجه گیاه هم از بین می‌رود. بهتر است بدانید خشک شدن لایه‌های سطحی خاک، موجب می‌شود در معرض خطر فرسایش قرار بگیرند. بنابر این اگر به میزان کافی به خاک زمین موردنظرتان آب برسد، گیاه دچار فرسایش بادی نمی‌شود و از بین نمی‌رود.
- شدت بارندگی
به طور معمول بارندگی زیاد اگر به صورت آرام ببارد، خاک از بین نمی‌رود اما و اگر بارش باران خیلی شدید باشد، ممکن است به میزان کمی فرسایش در خاک ایجاد شود. بهتر است بدانید؛ در فصل‌های سرد سال هنگامی که زمین کشاورزی یا باغداری منجمد می‌شود یا در فصل‌هایی که گیاهان و پوشش گیاهی انبوه در حال رشد هستند، بارندگی اثر فرسایشی کمتری دارد.
- پوشش گیاهی
یکی دیگر از عواملی که موجب از بین رفتن خاک می‌شود، پوشش گیاهی است. در واقع وجود نداشتن پوشش گیاهی در یک منطقه، می‌تواند موجب فرسایش زیاد خاک شود. فرسایش فرآیندی است که در آن، ذرات خاک از جای اصلی خود جدا می‌شوند و به کمک یک عامل به مکان دیگری منتقل می‌شوند.
- شیب زمین
دقت داشته باشید که شیب زیاد موجب سریع‌تر شدن جریان آب می‌شود و به همان اندازه نیز در فرسایش و هدر رفتن آب نقش دارد. طول شیب اهمیت زیادی دارد چون هر چقدر بیشتر ادامه داشته باشد، سیلاب هم زیادتر خواهد شد. بنابر این اگر می‌خواهید خاک زمین مورد نظرتون دچار فرسایش نشود و از بین نرود، بهتر است حتما شیب زمین تان را اصلاح کنید.
بیشتر بخوانید: اسید هیومیک برای انگور
مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی
اگر بدانید چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود، می‌توانید با جلوگیری از آن‌ها اجازه ندهید که خاک آسیب ببیند. یکی از دیگر از مهم ترین عواملی که موجب فرسایش و از بین رفتن خاک می‌شود؛ مصرف زیاد و بی‌رویه کودهای شیمیایی است. از این رو شما نباید به صورت خودسرانه و بدون آگاهی، از کودهای شیمیایی مضر استفاده کنید. زیرا تمام کودها ساختاری غنی ندارند و می‌توانند در صورت استفاده نادرست و بیش از حد، به سلامت گیاه و خاک آسیب برسانند.
بنابر این بهتر است به جای بهره گرفتن از کودهای شیمیایی، سراغ کودهای طبیعی بروید. یا این که اگر می‌خواهید از کودهای شیمیایی استفاده کنید، بهتر است به صورت برنامه ریزی شده و دقیق، خاک را تغذیه کنید. در این صورت خاک زمین کشاورزی یا باغ‌تان، کمتر دچار فرسایش خواهد شد.
راهکارهایی برای کنترل فرسایش خاک
- جلوگیری از قطع درختان و از بین بردن پوشش‌های گیاهی
- انجام کشاورزی مناسب
- کوددهی مناسب و مطلوب
- رعایت تناوب زراعی
- آبیاری مناسب
- استفاده نکردن بیش از اندازه کودهای شیمیایی
- گسترش فضای سبز
مواد تشکیل دهنده خاک
- چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود ؟ از جمله مواد تشکیل دهنده خاک می‌توان مواد سخت را نام برد. در واقع مواد سخت ترکیبی از مواد معدنی هستند اما مقداری مواد آلی نیز در آن‌ها وجود دارد. این ترکیبات معدنی از تخریب کردن سنگ مادر یا سنگ‌های اولیه به وجود می‌آید و گاهی اوقات با مواد تازه کلوئیدی و نمک‌ها همراه است.
- یکی دیگر از موادی که خاک را تشکیل می‌دهند؛ موجودات زنده در خاک هستند. تغییراتی که به طور معمول در خاک انجام می‌شود، به وسیله موجودات زنده مانند کرم‌ها، حلزون‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها صورت می‌گیرد.
- آب نیز یکی دیگر از مواد تشکیل دهنده موجود در خاک است. در واقع آبی که در خاک موجود است حمل مواد حل شده در خاک را برعهده دارد و این مواد برای رشد و ادامه دادن زندگی گیاهان مصرف می‌شود. آب‌هایی که در خاک‌ها وجود دارند، به طور معمول از آب باران، آب‌های نفوذی یا آب‌های زیرزمینی تشکیل می‌شوند که در مواقع خشکی از محل خود خارج می‌شوند و به مصرف می‌رسند.
بیشتر بخوانید: خواص گوگرد برای درخت انار
سخن پایانی
مسلما تا این قسمت از مطلب متوجه شدید که چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود اما لازم به ذکر است که برخی از عوامل دیگر مانند برداشت و کندن خاک، نابود کردن پوشش‌های گیاهی، آب‌های جاری مانند سیلاب رودها، شخم زدن نامناسب، چریدن بیش از اندازه و بی‌رویه دام‌ها، توسعه بی‌رویه اراضی دیم، معدن کاری، جاده سازی و ساختمان سازی نیز در فرسایش خاک نقش دارند و باید از رخ دادن آن‌ها تا حدود زیادی جلوگیری نمایید.