کود ارگانیک
داشتن اطلاعات درباره انواع کود ارگانیک یا شیمیایی و به طور کلی انواع کودها می‌تواند، کمک شایانی به کشاورزان و علاقه مندان به گل و گیاه کند. اما دانستن این موضوع که کدام کود برای رشد مطلوب گیاه مناسب‌تر است، همواره یکی از دغدغه‌های فعالان در این زمینه بوده است.
به صورت کلی کودی مناسب‌تر است، که علاوه بر تغذیه مناسب گیاه جهت تولید محصول با کیفیت، منشأ طبیعی داشته باشد و سبب آسیب رسیدن به چرخه خاک و انسان‌ها نشود. کودهای ارگانیک با دارا بودن این ویژگی‌ها یکی از بهترین گزینه‌ها برای کشاورزی پایدار و سالم به شمار می‌روند.
معرفی کلی کودهای ارگانیک
در یک تعریف کلی می‌توان گفت: به هر کودی که دارای منبع غیر شیمیایی باشد، کود ارگانیک گفته می‌شود. کودهای ارگانیک از زنجیره مواد آلی بر پایه کربن تشکیل می‌شوند. این مواد به طور معمول دارای منابع طبیعی یا معدنی، که از موجودات زنده یا بقایای آنها و پسماند مشتقات گیاهان و یا عناصر دیگری مانند: میکروارگانیسم‌های موجود در خاک، ساخته می‌شوند.
کودهای ارگانیک با آزاد سازی مواد معدنی مورد نیاز گیاه با جذب آسان به صورت تدریجی موجب افزایش جذب، تبادل کاتیونی در گیاه، تثبیت عناصر مثبت در خاک زیر کشت و افزایش حاصلخیزی خاک می‌شوند. به علاوه به کمک این کود گیاه دیگر متکی به خاک خود می‌شود و یک تغذیه ثابت در عین حال مفید را برای رشد خواهد داشت. کودهای ارگانیک مجموعه‌ای از کودها را شامل می‌شوند، که با فرمول ساخت متفاوت باهم ترکیب شده‌اند. که در ادامه چند نمونه از آنها را معرفی کرده و می‌توانید با آنها آشنا شوید.
انواع کودهای ارگانیک
کودهای ارگانیک را با توجه به ماهیت و مواد تشکیل دهنده می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: کود ارگانیک گیاهی، کود ارگانیک حیوانی و کود ارگانیک معدنی.
انواع کود ارگانیک گیاهی
کمپوستیک کود ارگانیک گیاهی است. این کود طی فرآیند پوسیده شدن، یا تجزیه توسط میکرو ارگانیسم‌ها تولید می‌شود. که ترکیبات آن می‌تواند مواد آلی خام، پسماند‌های خوراکی و صنعتی و یا بقایای گیاهی و حیوانی باشد.
کمپوست‌ها یکی از در دسترس ترین کودها هستند، که غنی از مواد آلی بوده و باعث بهبود ویژگی‌های فیزیولوژیک خاک با افزایش توان نگهداری رطوبت در خاک می‌شوند. در این حالت میزان جذب مواد مغذی با به وجود آوردن شرایط مناسب برای رشد میکرو ارگانیسم‌ها افزایش یافته و خاک منبعی مغذی برای رشد گیاهان می‌شود .
از دیگر کودهای ارگانیک گیاهی کود کنجاله سویا و پنبه است. این کودها که جز کودهای ارگانیک خشک هستند، دارای PH خنثی بوده و سرعت جذب متوسطی دارند و منبع غنی از ازت، فسفات و در کنجاله پنبه درصد کمی از پتاسیم هستند. که استفاده از آنها در فصل رشد موجب رشد بهتر برگ‌ها می‌شود.
کود یونجه هم در دسته بندی کودهای گیاهی ارگانیک قرار می‌گیرد. این کود از تخمیر گیاه یونجه این کود به وجود می‌آید. کود ینجه به صورت پودری در خاک استفاده می‌شود و دارای درصدهایی از عناصر درشت مغذی است، که موجب هموار و نرم کردن خاک کشت برای محصولات زودرس می‌شود.
مورد بعدی کود گلوتن ذرت است. این کود تهیه شده از نشاسته ذرت است که منبع خوبی برای نیتروژن مورد نیاز گیاه خواهد بود. در بیشتر موارد به صورت پودری استفاده می‌گردد و موجب تثبیت مواد آلی در گیاه و سرکوب رشد علف‌های هرز می‌شود.
کود جلبک دریایی هم نوعی کود گیاهی ارگانیک است که از یک نوع جلبک دریایی ساخته شده که غنی از پتاسیم و عناصر روی، مس، آهن بوده و جزء بهترین کودها برای محصولات دانه دار است.
انواع کودهای حیوانی
کودهای حیوانی در حقیقت به چند دسته تقسیم می‌شوند. کودهای دامی و مرغی، کود ورمی کمپوست و کود پودر و استخوان. که در ادامه به تفصیل به توضیح هر کدام می‌پردازیم.
کودهای دامی و مرغی: این کودها در واقع از فضولات و مواد بستری گاو، گوسفند، مرغ به دلیل منبع خوب عناصر مورد نیاز گیاه ساخته می‌شوند، نسبت درصد عناصر در این کودها با هم متفاوت است، مثلا: کود مرغی از فسفر و پتاسیم بیشتری نسبت به کود دامی برخوردار است و کود گاوی درصد ازت بیشتری نسبت به کود گوسفندی و مرغی دارد. استفاده از این کودها بعد از برداشت محصول یا قبل از کاشت سبب افزایش نفوذپذیری، بهبود خاک، افزایش قدرت نگهداری و جذب مواد غذایی و غذا رسانی به میکرو ارگانیسم‌ها می‌شود.
کود ورمی کمپوست: این کود نتیجه عملیات تجزیه و تولید کمپوست توسط میکرو ارگانیسم‌ها و باکتری‌های مفید بوده و به صورت مواد معدنی محلول در آب برای گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای نسبت نیروژن ۲ درصدی و فسفات و پتاسیم یک درصدی است.
کود پودر خون و استخوان: وعده غذایی خون خشک شده برای افزایش گلدهی و باروری گیاهان به دلیل سرعت آزاد کردن نیروژن بسیار حائز اهمیت است، همچنین پودر استخوان نیز جزء کودهای ارگانیکی است، که با سرعت آزاد سازی کم درصد پروتئین، کلسیم و فسفر مناسبی را برای رشد گلچه و باروری در اختیار گیاه قرار می‌دهد.
انواع کود معدنی
کودهای معدنی در حقیقت به کودهایی اطلاق می‌شود که از مواد معدنی تشکیل شده اند.
کود سنگ فسفات و ماسه سبز: کودهای معدنی سنگ فسفات منبع غنی برای جذب فسفات مورد نیاز گیاه بوده که بسیار آهسته‌رهش است و در اطراف ریشه گیاه می‌ایستد تا زمانی به طور کامل جذب شود. کود فسفات برای افزایش اسیدیته خاک نیز استفاده می‌گردد. کود ماسه سبز نیز نمونه ای از کودهای معدنی با دارا بودن عناصر منیزیم، پتاسیم و آهن است، که تاثیر زیادی بر بهبود رشد ریشه گیاه و سستی خاک دارد.
نحوه استفاده از کود ارگانیک
کود ارگانیک اغلب به سه شکل؛ خشک، مایع و تقویتی در برنامه غذایی گیاه مصرف می‌شود.
کود ارگانیک خشک: ترکیبات ارگانیک خشک را باید ابتدا در سطح خاک پخش کنید، سپس خاک را به عمق ۴ تا ۶ اینچ شخم بزنید، یا به شکل دیگر در روش کاشت بذر در ردیف‌های زراعی یا محل کاشت در خاک قرار داده شوند.
کود ارگانیک مایع: برای جذب هرچه سریعتر این کود ریختن آن در اطراف ریشه یا پاشیدن بر روی شاخ و برگ گیاه می‌تواند، در جذب مواد مغذی که در اثر تنش ریشه محدود شده است موثر باشد.
تقویتی های ارگانیک: اغلب تقویت کننده‌ها به شکل مایع و جامد در اختیار گیاه قرار می‌گیرند، که با دارا بودن آنزیم و هورمون‌های خاص موجب افزایش جذب مواد غذایی در گیاه می‌شوند.
مزایای کودهای ارگانیک
• قادر به در اختیار گذاشتن تمامی ۱۲ عنصر مورد نیاز برای گیاه است.
• به سبب مواد معدنی موجود در آنها گیاه می‌تواند، مواد معدنی و آلی کافی جهت رشد را دریافت کند.
• عدم سمیت این کود سبب حفظ ماهیت خاک و جلوگیری از مسمومیت‌ها می‌شود.
• این کود در کنار افزایش تبادل و فعالیت کاتیونی و تثبیت عناصر مثبت، درصد شوری خاک را افزایش نمی‌دهد.
• این کود تا حدود زیادی از رشد علف‌های حرز و بیماری‌های گیاهای جلوگیری می‌کند.
• در صورت استفاده درست و به موقع این کود برخلاف کودهای دیگر سبب ریشه سوزی نمی‌شود.
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد، کودهای ارگانیک از مواد کاملا طبیعی که منشا حیوانی و گیاهی دارند تهیه می‌شوند و بدون هیچ آسیبی، موجب برگرداندن ترکیبات آلی به چرخه تولید می‌شوند.
هرچند ممکن است قیمت این کود کمی بیشتر از بقیه کودها باشد، اما در عوض خرید و مصرف انواع آفتکش‌ها و سموم کشاورزی را به حداقل می‌رساند.
با تشکر از توجه شما جهت افزایش سطح علمی و تجربی ایرانکود ما را از نظرات، پیشنهادات و بخصوص انتقادات سازنده خود بهره مند سازید.