مصرف نهاده های شیمیایی در کشاورزی موجب معضلات زیست محیطی، افت کیفیت محصولات و کاهش حاصلخیزی خاك گردیده است. کشاورزی پایدار بر پایه استفاده از کودهای بیولوژیک و آلی یک راه حل مناسب در جهت رفع این مشکلات به شمار می رود. ارزان بودن کودهای شیمیایی و سهولت تهیه و به کارگیری آنها در کشاورزی رایج، که هدف اصلی آن به حداکثر رساندن توان تولید و درامد بدون توجه به جنبه های زیست محیطی است، موجب شده تا حفظ حاصلخیزی و افزایش باروری خاک در دراز مدت و فرایندهای کنترل کننده آن به فراموشی سپرده شود. همچنین در سالهای اخیر افزایش مصرف نهاده های شیمیایی در اراضی کشاورزی، موجب معضلات زیست محیطی، از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان حاصلخیزی خاکها گردیده است. پایداری، حاصلخیزی خاک و سلامت محیط زیست در سیستم های کشاورزی متداول همواره موضوع بحث بوده و محققان مهم ترین روشهای چیرگی بر این مشکل را رو اوردن به کشاورزی پایدار و مصرف کودهای آلی و زیستی به عنوان یکی از راهکارهای کاهش نهاده های شیمیایی اعلام میکنند. از مهم ترین مسایل موثر بر سلامت محیط زیست و پایداری تولید غذا، کاربرد کودهای آلی به جای کودهای شیمیایی می باشد.
آمینو اسید ها چیست؟
پروتئین واژه ای بسیار آشناست و هرگاه که نام آن را می شنویم ناخودآگاه به یاد گوشت می افتیم این در حالی است که تمامی موجودات زنده و مخصوصا گیاهان دارای ساختارهای پروتئینی هستند و می توان گفت پروتئین مهمترین ترکیب سلولی در سلولهای گیاهی است. ترکیبات پایه گیاهان از پروتئین ساخته‌شده است. تمام فعالیت‌های گیاهان تحت کنترل پروتئین‌ها است پروتئین‌ها هم از اسیدهای آمینه تشکیل شده‌اند. اسیدهای آمینه فعالیت‌های فیزیولوژیکی سلول را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گیاهان به مقدار مشخصی اسیدآمینه برای افزایش تولید و بهبود کیفیت محصول نیاز دارند. افزایش کیفیت در محصولات کشاورزی منجر به سوددهی بیشتر میشود. از کودهای اسیدآمینه بر اساس نیاز گیاه در مراحل بحرانی استفاده میشود.
حضور آمینواسیدها برای سوخت وسازهای سلولی و همچنین افزایش کیفیت و رشد محصول ضروری است. درخت پسته طی فرآیند فتوسنتز توسط عناصر (کربن، اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن) آمینواسید می‌سازد؛ اما در شرایط نامساعد محیطی ساخت آمینواسید مختل میشود. کودهای اسیدآمینه که به خاک اضافه می‌شوند باعث اصلاح ساختار خاک و جذب مواد مورد نیاز را توسط ریشه آسان میکنند. همچنین باعث میشود تا درخت پسته انرژی ذخیره شده خود را صرف رشد و بالا بردن کیفیت محصول نماید. برای باغات پسته کود اسیدآمینه موردنیاز در حدود ۷ تا ۹ لیتر در هر هکتار است.
اهمیت کود آمینو اسید
یکی از کودهای آلی آمینو اسید ها هستند. اسید آمینه ها فرم ارگانیک نیتروژن هستند و محصولات با پایه آمینو اسید در دهه گذشته به وسیله پرورش دهندگان استفاده شده است و باعث بهبود عملکرد و رشد گیاهان مختلف گردیده است. گزارش گردیده که افزودن این کودها به خاک باعث بهبود وضعیت میکروارگانیزم‌هایی در خاک میشود که فعالیتشان موجب تسهیل جذب برخی عناصر غذایی و در نهایت افزایش رشد و بهبود عملکرد گیاه می شود. همچنین محلولپاشی برگی با این کودها کارایی میزان جذب نیتروژن توسط ریشه های گیاه از خاک را افزایش داده و تا حدی مانع آبشویی نیتروژن از خاک می شود. به طور کلی اسیدهای آمینه موادی هستند که باعث تحریک سوخت و ساز (متابولیسم) و فرایندهای سوخت و سازی متابولیکی در جهت افزایش کارایی گیاهان میشود. سلطانی و همکاران (1396) افزایش کلروفیل برگ را در گیاه شیرین بیان در نتیجه استفاده از اسیدهای آمینه عنوان کردند. ردا و همکاران (1384) نشان دادند که کاربرد اسید آمینه مقدار محتوی فنل را در آویشن افزایش داد.
تاثیر کودهای اسید فولیک و اسید آمینه بر روی ترکیبات فنلی و فلاونوییدی و همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی و رنگیزه های فتوسنتزی گیاه دارویی گشنیز در سال 1397 مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورها شامل اسید فولویک بصورت مصرف خاکی در سه سطح (صفر, 5 و 10 کیلوگرم در هکتار) و اسید آمینه بصورت محلول پاشی در دو سطح (0 و 3 در هزار) با سه تکرار بودند. نتایج بیانگر تاثیر مثبت اسید فولویک و اسید آمینه بر صفات بیوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه دارویی گشنیز بود.
ترب احمدی و همکاران (1398) اثر کودهای حاوی اسیدهای آمینه و عصاره جلبک دریایی بر اجزاء عملکرد پسته رقم احمد آقایی را مورد بررسی قرار دادند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل محلولپاشی ترکیبات آمینواسیدی (آمینوسورن) و عصاره جلبک دریایی هر دو در سه سطح ( 1،0 و 2 میلی گرم در لیتر) بود.
در بین تیمارهای مورد بررسی، کاربرد آمینوسورن تأثیر مثبت بیشتری را نسبت به عصاره جلبک دریایی، بر عملکرد داشت. تیماردرختان پسته با غلظتهای مختلف آمینوسورن و عصاره جلبک دریایی اختلاف معنیداری را در انس پسته و عملکرد درخت نسبت به نمونه های شاهد نشان داد. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش مشخص شد که تیمار کاربرد توأم آمینوسورن و جلبک دریایی در غلظت 2 میلی گرم در لیتر نسبت به بقیه تیمارها بهترین نتیجه را از نظر تأثیر بر عملکرد (58/4 کیلوگرم در درخت)، میزان سطح برگ ( 8/109 سانتی متر مربع) و انس پسته (8/18) داشت. با توجه به نتایج پژوهش حاضر مشخص شد که ترکیب کودهای حاوی اسید آمینه و جلبک دریایی میتواند نقش بسزایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه پسته ایفا کند. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد اسیدهای
آمینه و عصاره جلبک دریایی میتواند جایگزین مناسبی جهت اجتناب از کاربرد کودهای شیمیایی باشد و گامی اساسی به سوی امنیت غذایی و کشاورز پایدار است.
معرفی کود آمینو اسید شوک
در مباحث بالا و بر اساس متون علمی در مورد اهمیت بالای کود آمینو اسید صحبت کردیم و دانستیم که به عنوان یه کود موثر در افزایش عملکرد و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی معرفی میگردد. اما سوال این است که از کجا بهترین نوع اسید آمینه را بشناسیم. یکی از مهمترین ترین فاکتورها درصد آمینو اسید است. کود اسید آمینه شوک با ۸۰ درصد آمینواسید، از بهترین کود های حال حاضر در جهان است که کمتر محصولی توان رقابت با آن را دارد. این کود گیاه را ملزم به ساخت سلول هایی میکند که نتیجه آن افزایش کیفیت و ارتقا سطح کمی محصول است؛.