کود گندم ، کشت ، تامین و نحوه استفاده

گندم از مهم‌ترین غلات است که جزو قوت غالب مردم جهان است. ‌این محصول بیشترین مساحت زیر کشت محصولات غذایی را به خود اختصاص داده‌است . تجارت جهانی گندم به تنهایی از مجموع تمام محصولات کشاورزی دیگر بیشتر است. از لحاظ نوع کشت معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم‌بندی می‌کنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ، بافت، شکل و … باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آن‌ها نیز باهم تفاوت می‌کند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. در اینجا اهمیت مناسب بودن کود گندم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• گندم بهاره: در اوایل بهار کاشته می‌شود.

• پس از جوانه زدن، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت می‌کنند.

• گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت می‌کنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است.

• گندم پاییزه: این نوع گندم در نیم کره شمالی، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از ۱۳ درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت می‌شود. ابتدا بذرگندم پاییزه جوانه می‌زند.

• سپس در فصل زمستان، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز می‌کند. معمولاً در یکی از ماه‌های خرداد، تیر یا نهایتاً مرداد، دانه می‌رسد و آماده برداشت می‌شود.

• گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا ۲۰۰ سانتیمتر در خاک نفوذ می‌کنند.

• این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.

 شرایط مناسب برای رشد گندم

خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب، برای رشد گندم مناسب است. اصولاً میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران)، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می‌کند)، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند. باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی، خشکی و کم‌آبی را تحمل نماید.

معیار مناسب کود گندم

باروری کافی خاک یکی از الزامات تولید سودآور گندم پاییزه است. نیتروژن فسفر و گوگرد از عناصر ضروری کاشت گندم است. تقریباً تمام گندم ها به مقداری کود نیتروژن نیاز دارند ، مگر اینکه قبل از کاشت نسخه قابل توجهی از نیتروژن موجود در خاک وجود داشته باشد. رابطه ای بسیار قوی بین محتوای پروتئین گندم و وضعیت نیتروژن کود داده شده به زمین وجود دارد. مهمترین نقش نیتروژن در گیاه حضور آن در ساختار پروتئین است علاوه بر این ، نیتروژن در کلروفیل ، ماده رنگ آمیزی سبز برگها نیز یافت می شود. کلروفیل گیاه را قادر می سازد انرژی را از نور خورشید با فتوسنتز انتقال دهد. بنابراین ، تأمین نیتروژن به گیاه بر میزان پروتئین ، پروتوپلاسم و کلروفیل تشکیل شده تأثیر می گذارد. به نوبه خود ، این بر اندازه سلول و سطح برگ و فعالیت فتوسنتزی تأثیر می گذارد.

علائم کمبود نیتروژن در گندم

آسان ترین علامت کمبود نیتروژن ، زردی (کلروز) برگ ها به دلیل افت محتوای کلروفیل است. این علامت معمولاً ابتدا در برگهای بالغ تر مشاهده می شود ، و در آخرین برگ های فعال در حال رشد ،بالا است ، زیرا نیتروژن برای حفظ رشد از برگ های قدیمی تر به برگ های جدید منتقل می شود. بنابراین ، برگهای قدیمی تر پژمرده می شوند و منجر به رشد ضعیف گیاه و کاهش عملکرد می شوند. مزارع که گندم هایی با مقدار پروتئین کمتر از 11 درصد دارند ، احتمالاً دارای کمبود نیتروژن هستند.

آن دسته از مزارع که دارای پروتئین بین 11 تا 12 درصد هستند و ممکن است به نیتروژن کود پاسخ میدهند ، در حالی که مزارع که گندم هایی با مقدار پروتئین بیش از 12 درصد دارای نیتروژن کافی هستند. بنابراین ، تجزیه و تحلیل پروتئین گندم نشانه خوبی برای نیتروژن مورد نیاز ارائه  میدهد. نمونه برداری از خاک قبل از کاشت بسیار کمک کننده می باشد زیرا اطلاعات مفیدی برای برنامه کوددهی ارائه می دهد ،این اطلاعات می تواند برای کمک به برنامه ریزی کود نیتروژن در سالهای آینده استفاده شود. روابط فوق در شرایط خشکسالی شدید مطابقت ندارد. شرایط میدانی نیز باید در نظر گرفته شود. تجزیه و تحلیل خاک برای در دسترس بودن سایر مواد مغذی ، pH و میزان مواد آلی ممکن است هر سه تا چهار سال کافی باشد. استفاده از نیتروژن در دوزهای تقسیم شده به یک روش کاملاً خوب تبدیل شده است . دو سوم یا نیمی از مقدار باید در زمان کاشت استفاده شود و یک سوم یا نیمی از آن باید در آبیاری اول در خاک های متوسط ​​یا سنگین استفاده شود. در شرایط باران ، مقدار کامل نیتروژن باید قبل از کاشت در خاک قرار گیرد.

منابع تأمین نیتروژن و کود گندم

تعدادی منبع وجود دارد که گیاهان گندم می توانند ازت به دست آورند:

•  نیتروژن موجود در خاک که درهنگام کاشت در خاک ذخیره می شود.
• نیتروژنی که از تجزیه مواد آلی خاک در طی فصل رشد آزاد می شود.
• نیتروژنی که از تجزیه بقایای گیاه به دنبال یکی محصولات حبوبات آزاد میشود.
• افزودن کود حیوانی.

از دیگر عناصر مورد نیاز برای کوددهی گندم، فسفر می باشد.

قرار دادن کودهای فسفر در منطقه ریشه بسیار مهم است زیرا فسفر در خاک بسیار متحرک نیست. برنامه کودهای فسفر در خاک را قبل از کاشت بگنجانید. با توجه به آنالیز، اگر خاک مقدار پتاسیم کافی را نداشته باشد ، در برنامه کوددهی پتاسیم نیز باید لحاظ شود. برای کودهای فسفاتیک و پتاسیمی ، قرار دادن زیر بذر بهترین روش در خاکهای مرطوب است. دوز کامل فسفر و پتاس باید در زمان کاشت استفاده شود. در مورد کودهای فسفاتیک ، نباید فقط به کل فسفر بلکه به میزان فسفر محلول در آب توجه کرد. این در خاک های خنثی و قلیایی نسبتاً مهم است. علاوه بر مواد مغذی اصلی (N ، P و K) ، پاسخهای خوبی به عناصر ریز مغذی دیگراز جمله روی در بسیاری از مناطق بدست آمده است. اگر کمبود روی در محل مشاهده شده باشد ، توصیه می شود در زمان آخرین شخم زدن با توجه به نظر کارشناسی استفاده شود.

بیشتر بخوانید: تاثیر اسید هیومیک بر گندم

سه عامل اصلی در استفاده از کودهای گندم در نظر گرفته می شود :

– آنالیز خاک از نظر محتوای عناصر مورد نیاز؛

-استفاده از دوزهای صحیح از مواد مغذی مختلف پس از در نظر گرفتن الزامات تأمین ذخیره محصولات زراعی و خاک؛

-استفاده از این مواد مغذی در زمان مناسب؛

– اتخاذ روش مناسب استفاده.

بهترین کود برای رشد گندم استراتژی های موثر مدیریت باروری از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است اما مشخصه همه برنامه های خوب مدیریت باروری خاک و برنامه ریزی اولیه است.

پلت مرغی برای گندم

 بطور کلي جهت تعيين مقدار کود پلت مرغی برای گندم به فاکتورهايي نظير ماده الي خاک ، نوع گياه مورد کشت ، بافت خاک ، ميزان باران بايد توجه داشت . مثلاً براي خاکهائي که از لحاظ ماده آلي فقير باشند بايد ميزان مصرف کود پلت مرغی بیشتر باشد . از طرفي خاکهائي که داراي بافت سبک هستند نسبت به خاکهاي سنگين مصرف کود مرغی بيشتر خواهد بود و يا در مناطقي که داراي باران زيادي باشند مصرف کود زيادتر خواهد شد . نياز گياهان به کود مرغی متفاوت خواهد بود . مثلا نياز غلات به کودهاي مرغی نسبت به گياهان وجيني متفاوت خواهد بود. کمپوست کردن کود مرغی با گوگرد نه تنها آلودگی زیست محیطی مربوط به کود مرغی را کاهش می دهد بلکه موجب افزایش تاثیر زراعی آن نیز می شود. با کمپوست کردن کود مرغی محصولی بدست می آید که حمل و نقل و کاربرد آن راحت تر انجام می گیرد. در فرایند کمپوست سازی ترکیبات گازی دی اکسید کربن و ازت کود با هوا رفتن هدر می رود. بنابراین گرچه درصد عناصر غذایی کمپوست کود مرغی بیشتر از حالت اولیه آن است اما مقدار عناصر غذایی محصول نهایی کمپوست از محصول اولیه آن کمتر است.

تعیین مقدار مصرف کود مرغی

بهترین روش در تعیین مقدار مصرف کود مرغی در هر هکتار انجام آزمون تجزیه کود مرغی می باشد. در این آزمون مقدار عناصر غذایی موجود در کود مرغی و خواص شیمیائی آن مخصوصا PH مشخص می شود. مقدار مصرف آن با توجه به آزمون تجزیه کود مرغی و آزمون خاک زراعی تعیین می شود.

زمان و نحوه مصرف کود مرغی

در فصول مختلف سال کود مرغی را در مزارع مصرف می کنند . با مصرف آن در فصل پائیز بیشترین زمان برای تجزیه کود مرغی و آزاد سازی عناصر غذایی موجود در آن فراهم می گردد. کاربرد کود گندم مرغی در فصل پائیز به منظور جلوگیری از هدر رفتن ازت در خاک های بافت سبک توصیه نمی شود.
در کاربرد آن در فصل بهار برای هدرروی ازت در مزرعه فرصت کمی وجود دارد. بهر حال مصرف آن در فصل بهار انجام عملیات زراعی و کاشت را به تاخیر می اندازد و می تواند موجب افزایش فشردگی خاک شود. در بیشتر مواقع کود مرغی را در فصول تابستان و زمستان مصرف می کنند و هنگام مصرف کود مرغی در قبل از کاشت ، مخلوط کامل آن با شخم زدن خاک برای اجتناب از قرار گرفتن بذور در محل دارای کود مرغی زیاد توصیه می شود . چون امکان دارد بذور گیاهان زراعی در اثر سمیت آمونیاک جوانه نزنند و یا گیاهچه حاصل از آنها از بین بروند. تقریبا” 35 تا 50 درصد ازت موجود در قسمت آلی کود مرغی برای گیاهان هر ساله قابل استفاده است. بعد از مصرف کود مرغی تقریبا” 20 درصد ازت کل آن برای گیاهان زراعی در سال دوم و حدود 5 تا 10 درصد آن در سال سوم قابل استفاده می باشد. مصرف صحیح و پخش درست آن در سطح مزرعه به منظور حداکثر استفاده از ارزش کود مرغی و و قرار گرفتن عناصر غذایی آن به یک اندازه برای گیاهان زراعی مهم می باشد. مقدار تلفات ازت کود مرغی پس از پخش در سطح مزرعه به فاصله زمانی مصرف و اختلاط آن با خاک بستگی دارد. اختلاط آن با خاک در مدت 12 ساعت پس از پخش کود مرغی برای به حداکثر رساندن راندمان ازت بسیار مطلوب است.

خرید اسید هیومیک

با تشکر از توجه شما جهت افزایش سطح علمی و تجربی ایرانکود ما را از نظرات، پیشنهادات و بخصوص انتقادات سازنده خود بهره مند سازید.

ایرانکود