پیوند انگور در بهار : با توجه به سهولت ازدیاد اغلب ارقام انگور از طریق قلمه، عمدتاً این روش تكثیر بر سایر روشهای تكثیر تاک در ایران برتری یافته است. امروزه، بیش از 98 %انگورهای اروپا و آمریكا پیوندی هستند. دلیل این امر، مشكالت عمده ای نظیر آفت خاکزی شته فیلوکسرا، باکتری خاکزی عامل بیماری سرطان طوقه و ریشه، و شرایط نامساعد محیطی از جمله بافت و ساختمان نامناسب خاک و نیز میزان بالای آهک و pH آن میباشد. بسیاری از محدودیتهای فوق در کشور ما نیز وجود دارد و یا در آینده نزدیک بوجود میآید. بر این اساس، استفاده از پیوند و بهره گیری از خصوصیات مطلوب پایه ها و پیوندکهای ارقام مطلوب در ازدیاد انگور در کشور، راهكار مناسبی می باشد.

در بهار سر شاخه کاری را عمدتا با هدف تعویض رقم قبلی با یک رقم مطلوب جدید و یا با اهداف خاص دیگر صورت میگیرد.

بهترین زمان پیوند

تهیه پیوندک برای پیوند اسكنه خشبی بعد از زمان خزان کامل برگها و بر طرف شدن نیاز سرمایی تا قبل ازفعال شدن شیره نباتی و متورم شدن جوانه ها قابل انجام است. در مناطق با سرمای شدید زمستانه که امكان آسیب سرما به شاخه های تاک مادری تامین کننده پیوندک وجود دارد پیوندک گیری قبل از بروز سرما باید انجام گیرد. در مناطق با زمستان معتدلتر مدت زمان برای تهیه پیوندک بیشتر است. به طور طبیعی پیوندک گیری از دی ماه تا اواخر اسفند(بسته به منطقه و رقم)امكان پذیر است.

انواع پیوند برای سرشاخه کاری انگور

پیوندهای گوناگونی برای تغییر رقم در انگور مورد استفاده قرار میگیرند(شكل 1).

انتخاب نوع پیوند بستگی به عوامل متعددی از جمله وجود مقدار کافی پیوندک، سن تاک مادری، آب و هوای منطقه و وجود پیوندکار ماهردارد.

شکل 1. انواع پیوندهای مرسوم در تغییر تاج انگور.

تهیه و نحوه نگهداری پیوندك

انتخاب پیوندک مناسب و نحوه نگهداری صحیح آنها تا زمان انجام پیوند یكی ازمهمترین عوامل موثر در افزایش میزان موفقیت پیوند است. برای انجام پیوند اسكنه خشبی در انگور، پیوندک یک شاخه یكساله خزان کرده، سالم، با مقطع گرد، کاملا چوبی شده و به قطر 5 الی 10 میلیمتر و با حداقل 2یا 3 جوانه لازم میباشد. پایه های مادری مورد استفاده – برای تهیه پیوندک باید عاری از انواع عوامل بیماریزای ویروسی یا باکتریایی باشدکه با پیوندک گیری از آنها، آلودگی به پایه نیز انتقال داده میشود

پس از جمع آوری پیوندکهای خشبی، باید آن ها را با قارچكش ( کاپتان، مانكوزب یا ….) ضدعفونی و بسته بندی نمود (شكل 2 ) و در سردخانه با دمای 2 – 0 درجه سانتیگراد یا یخچال با دمای تا 5- 0 درجه سانتی گراد نگهداری کرد. در دماهای باالاتر پیوندک ها برای مدت زمان کوتاه تری قابل نگهداری خواهند بود، ولی در دمای 2-0 درجه سانتی گراد تا چهار ماه می توان آن ها را نگهداری کرد. برای بسته بندی شاخه ها از گونی کنفی استفاده می شود به طوری که ابتدا شاخه ها را کنار هم قرار داده (حداکثر 100 شاخه) و آنها را در گونی کنفی مرطوب که قبلًا در محلول قارچ کش خیس شده است، پیچیده و سپس در داخل پلاستیک قرار داده و در سردخانه یا یخچال نگهداری خواهند شد.

شکل 2) تهیه و بسته بندی شاخه های یكساله برای پیوندک

نحوه و زمان اجرای پیوند اسکنه خشبی زیر خاکی

در صورت اجرای اسكنه زیر خاکی، ابتدا باید پیوندک های مناسب در فصل خواب تهیه و سپس در محیط یا پوشش نمدار و مرطوب در دمای سردخانه یا یخچال (دمای بالای صفر درجه) نگه داری شوند. در فصل رشد و با شروع جوانه زنی نسبت به شرایط منطقه، امكان قطع تنه از محل یقه (زیر خاک) وجود دارد. برای این کار خاک اطراف تاک برداشته شده تا محل یقه نمایان شود و سپس با اره یا چاقوی تیز ضدعفونی شده از 10 سانتی متری بالای یقه، برشی عرضی به عمق مناسب (4 تا 5 سانتی متر )

در تنه ایجاد شود . اگر اشک مو جاری باشد  می توان یک تا دو روز محل زخم باز باقی مانده و سپس اندکی از سطح برش مجددا با چاقوی تیز برش داده شود. لازم است پس از برش تنه، محل برش در منطقه یقه حتما با سموم مسی ضدعفونی گردد.

پس از گذاشتن صحیح پیوندک در محل و ایجاد حداکثر ارتباط تماسی مناسب بین لایه کامبیوم پایه و

پیوندک میخ فلزی برداشته شده و محل پیوند با نخ کتانی، نخ مخصوص بسته بندی، تیوب و یا پارچه

مناسب نواری محكم بسته شود. محل پیوند در تنه های با قطر کمتر از 2.5 سانتی متر باید با الیاف کنفی یا نخی  بسته شوند و در تنه های با قطر بیشتر نیازی به بستن نیست.

شکل 3. مراحل پیوند اسكنه خشبی و تماس کامبیوم پایه و پیوندک روی پایه غیر هم قطر

بعد از انجام پیوند نیز این منطقه باید ضدعفونی شده و به منظور حفظ رطوبت و تامین گرما کاملا با خاک  مرطوب و یا خاک اره تمیز پوشانده شود.  اگر محل پیوند نزدیک سطح خاک یا پایینتراز آن باشد، پس از اتمام کار، محل پیوند به دقت با یک پشته بزرگ از خاک مرطوب کاملاً خرد و نرم شده پوشانده میشود و معمولا نیازی به پوششهای واکسی و سایر پوشانندههای محل پیوند نیست.

سایر پیوند های بهاره و پیوند انگور در بهار

پیوند تاجی (زیرپوستی)

از پیوند تاجی در تاکهای بزرگ، به ویژه وقتی محل پیوند بالای خاک است، بیشتر استفاده میشود. از این نوع پیوند به صورت نزدیک سطح خاک نیز میتوان استفاده نمود. زمان انجام این پیوند همزمان با پوستدهی در بهار است. در این زمان تنه بریده شده و پوست آن به صورت نوار هم عرض با پیوندک )پیوندک از شاخه های یكساله قبلا تهیه و در یخچال نگهداری شده است (، برش داده شده و از تنه جدا میشود اما انتهای این نوار پوستی به تنه متصل باقی خواهد ماند. پیوندک به طول 5 الی 10 سانتیمتر با برش صاف و مورب در ته آن تهیه میشود (در صورت استفاده از این نوع پیوند به صورت زیر خاکی، طول پیوندک بیشتر در نظر گرفته خواهد شد). این برش در جهت مخالف جوانه بالایی پیوندک باید باشد. سپس پیوندک در زیر نوار پوست تنه قرار داده میشود و نوار مجدداً روی پیوندک قرار میگیرد.

برای استحكام اتصال پایه و پیوندک، در بالا و پایین محل پیوند دو عدد میخ نازک کوبیده میشوند. نحوه اجرا پیوند تاجی در انگور شبیه اجرا در گردو میباشد

شكل 4 . شكل شماتیک پیوند تاجی

 

 پیوند شاخه سبز و پیوند انگور در بهار

در طی فصل رشد از از پیوند اسكنه علفی برای تغییر رقم در تاکهای جوان و مسن میتوان استفاده نمود. زمان مناسب انجام این نوع پیوندها با توجه به فنولوژی انگور نسبت به منطقه و سال متفاوت است. در پیوند اسكنه علفی، پیوندک شاخه های سبز علفی آبدار با قطر حدود 5 میلیمتر است

پیوند جوانه و پیوند انگور در بهار

در پیوند قاشی یا چیپ نیز همانند سایر پیوندهای تغییر تاج یا رقم، شاخه های یكساله چوبی شده و سالم به قطر مداد از رقم مورد نظر در اواخر زمستان (در مرحله خواب) تهیه خواهند شد. سپس در پارچه، حوله یا کاغذ مرطوب پیچانده شده و درون کیسه نایلونی در یخچال نگهداری میشوند. اجرای این نوع پیوند هم روی تنه تاک و هم روی شاخه های نیمه خشبی قابل اجرا است. در حالت اول با شروع رشد تاک در اوایل بهار پوسته های روی تنه برداشته شده و در ارتفاع مورد نظر پوست تنه برداشته شده و جوانه پیوندک از شاخه های نگهداری شده در یخچال برداشته شده و در محل برش روی پایه قرار داده خواهد شد و محل پیوند کاملا با نایلون یا نوار پارافیلم بسته خواهد شد. و در حالت دوم  پیوند روی شاخه سالجاری نیمه خشبی، در بهار نیز پایه را در باغ سربرداری شدید نموده تا چندین پاجوش قوی و پر رشد بوجود آیند. دو تا پاجوش مناسب را نگه داشته و به غیر از دو سه برگ انتهایی آن بقیه جوانهها به سمت پایین پاجوش حذف خواهند شد. وجود این دو تا برگ برای انتقال آب و مواد غذایی لازم است. در زمان مناسب )بسته به منطقه اواسط تا اواخر بهار که پایه شروع به رشد مینماید( قلمهها از یخچال خارج شده و به مدت دو روز در آب قرارداده میشوند تا آب از دست رفته را دوباره جذب نمایند. سپس پیوند تک جوانه تهیه شده و در محل مناسب روی پاجوش قرار داده شده و با نوار تایلونی پیوند محكم بسته میشوند