سیب زمینی
سیب زمینی جز مهم‌ترین دستاوردهای بشر برای تامین خوراک به شمار می‌رود، چهارمین محصول ارزشمند بعد از گندم، برنج و ذرت است. همچنین این محصول ویژه دارای ارزش غذایی زیادی بوده و سرشار از نشاسته و فیبر و پتاسیم است که بیشترین فواید را برای حفاظت از قلب و کاهش فشار خون دارد.
سیب زمینی گیاهی علوفه‌ای است که از غده، شاخه و برگ، استولون و ریشه تشکیل شده و برای جامعه کشاورزی محصولی بسیار سودمند است. پس طرح یک برنامه صحیح جهت رشد مطلوب و بهره‌وری هرچه بیشتر محصول بسیار مدنظر کشاورزان خواهد بود.
کودهای مورد نیاز رشد سیب زمینی
در تولید محصول سیب زمینی آب و کود دو عامل کلیدی برای رشد و عملکرد مناسب گیاه هستند. به طور کلی عناصر درشت مغزی مانند: نیروژن، فسفر، پتاسیم باید در تمام فصل رشد در اختیار گیاه سیب زمینی قرار بگیرد، که هم به صورت کودهای شیمیایی و هم کودهای آلی می‌توانیم برنامه تغذیه‌ای سیب زمینی را جهت تامین عناصر مورد نیاز انجام دهیم.
کودهای نیتروژنه:
این عنصر که بیشترین جذب را در گیاهان مختلف دارد، باید در اوایل دوره رشد گیاه سیب زمینی به آن افزوده شود، زیرا افزودن نیتروژن در اواخر رشد گیاه سبب بلند شدن ساقه و برگ و کوچک شدن غده می‌شود.
میزان نیتروژن مورد نیاز برای سیب زمینی به PH خاکی که در آن کاشته شده و میزان سبکی خاک و همچنین بارندگی بستگی دارد. اما در کل خاک‌های سبک با تخلخل بیشتر و PH و بارندگی کم درصد نیتروژنِ ذخیره کمی دارند.
کودهای نیتروژن دار به سه شکل: اوره، سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم می‌تواند در این محصول به صورت درست و حساب شده استفاده شود. مقدار کلی ازت مورد نیاز سیب زمینی در خاک‌های متوسط ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار است، که برای تعیین اوره مورد نیاز باید میزان نیتروژن در ۲.۲ ضرب شود.
یک چهارم کل کود نیتروژن قبل از کاشت (نباید این مقدار از ۴۵ کیلوگرم در هکتار بیشتر باشد) و حدود یک چهارم مقدار در زمانی که رشد شاخه و برگ به ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر رسید ( تقریبا ۴۰ روز پس از کاشت) ۴۵درصد در زمان پر شدن غده‌ها (۵۰تا ۶۰ روز بعد از کاشت) و ۲۰ درصد در زمان بلوغ و ۸۹ درصد پس از کاشت داده شود.
توصیه های کود نیتروژن برای سیب زمینی
برای رفع نیاز نیتروژن برای سیب زمینی می‌توان از کود اوره با ۴۶ درصد ازت به دلیل دسترسی آسان و کود NPK12-12-36 با نیروژن ۳۶ درصد به همراه ۱۲ درصد از پتاسیم و فسفر و کودهای آلی دامی، بخصوص کود گاوی که درصد ازت ساده بیشتری در خود دارد و کود سرک سیب‌زمینی، سه الی پنج هفته پس از سبز شدن به شکل جایگزین و یا پخش سطحی خاک در اطراف بوته یا به همراه کودهای دیگر به صورت نواری استفاده کرد.
نکته: مصرف بی رویه کودهای نیتروژنه به علت تجمع نیترات در غده سیب زمینی نه تنها موجب کیفیت محصول نخواهد شد، بلکه سبب خطرات جبران ناپذیری برای چرخه طبیعت و موجودات زنده می‌شود. پس جهت رشد مطلوب به کمک کودهای نیتروژنه، مصرف این کود را مدیریت کنید.
کودهای فسفر دار
بیشترین میزان فسفر مورد نیاز سیب زمینی مربوط به خاک کشت آهکی با PH برابر ۵/۶ تا ۷ است. خاک‌هایی با PH برابر ۶ به دلیل وجود فسفات آهن و آلومنیوم مقدار جذب فسفر کمتری دارند. با دیدن علایمی مانند: برگ‌های کوچک تیره ، لوله شده وساقه های نازک و…باید مصرف کودهای فسفره را شروع کرد اما به هر حال با انجام آزمایش خاک اندازه دقیق کمبود فسفر قابل تشخیص است.
مقدار کودهای فسفره مورد نیاز سیب زمینی بر اساس میزان عملکرد غده در هکتار به دست می‌آید، که از این مقدار دو سوم قبل از کاشت و یک سوم ۵۰ تا ۸۰ روز بعد از کاشت استفاده می‌گردد.
توصیه‌های کود فسفره برای سیب زمینی
مصرف کودهای حاوی فسفر مانند: سوپر فسفات تریبل، اسید فسفریک ، پلی فسفات، آمنیوم فسفات و نیز کودهای آلی به شکل کود پیت مرغی با ۹۹ درصد فسفر و کود شیمایی NPK 10- 52 -10 با ۵۲ درصد فسفر و ۱۰ درصد از دو عنصر دیگر به صورت نواری ۷ سانتی‌متری زیر بذر و ۷ سانتی متر کنار بذر و یا به روش پخش سطحی استفاده شود.
کودهای پتاس بالا
با توجه به کاشت سیب زمینی در خاک‌های سبک همواره این محصولات دچار کمبود پتاسیم هستند. که خود را با زرد شدن برگ‌های سست و لاغر شدن ساقه‌ها و ایجاد فاصله بین گره‌ها نشان می‌دهند. مقدار استفاده از کودهای پتاس بالا با محاسبه مقدار قابل جذب در هر هکتار تعیین می‌شود. مصرف کودهای پتاسیمی در پاییز قبل از کاشت به مقدار کمتر از ۴۵ هکتار و در زمان کاشت توصیه می‌شود.
توصیه‌های کودی پتاس بالا برای سیب زمینی
استفاده از کودهای پتاسیم دارِ کلرو پتاسیم به دلیل به صرفه بودن و کودهای سولوپتاس، سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم به میزان ۶۰ کیلو گرم در هکتار هشت روز پس از کاشت به صورت تکمیلی و کودهای NPK 20 – 20 – 20 و کود آلی گوسفندی با درصد پتاسیم ۸۰ درصد توصیه می‌گردد.
مزایای کودهای شیمیایی و آلی نام برده برای سیب زمینی
کودهای شیمیایی و آلی برای هر خاک و باروری محصولات بسیار لازم و واجب هستند. اما استفاده نامناسب از این کودها باعث بروز مشکلات بسیاری خواهد شد. با ما همراه باشید تا از مزایای استفاده صحیح آن‌ها بی بهره نمانید. برای اطلاعات بیشتر همچنین می‌توانید از لینک زیر بازدید نمایید:
- موجب توسعه اولیه ریشه و اندام هوایی سیب زمینی شده و انرژی لازم برای جذب سایر عناصر را فراهم می‌کند.
- برای واکنش عملکرد غده سیب زمینی خصوصاً در خاک‌های فقیر از فسفر، بسیار مورد توجه است و موجب غده بندی زود هنگام می‌شود.
- تعداد غده‌های تولید شده به ازای هر بوته را افزایش می‌دهد.
- از ایجاد آلودگی‌ها و بیماری‌ها در گیاه جلوگیری کرده و از ریشه حمایت می‌کند.
کودهای نیتروژنه شیمیایی و آلی
- در دوره اول رشد سیب زمینی برای افزایش شاخه و برگ و دستیابی به حداکثر فتوسنتز موثر است.
- به سبزینگی و شادابی و تشکیل کلروفیل گیاه سیب زمینی کمک می‌کند.
- در عملیات کربن گیری نباتات نقش زیادی دارد و موجب رشد سریع شاخه و برگ در نتیجه افزایش تعداد برداشت و سرعت برداشت محصول می‌گردد.
- کودهای حاوی نیتروژن موجب افزایش وزن ماده خشک و قند های احیایی و تعداد برداشت سیب زمینی می‌شوند.
کودهای پتاسیم دار شیمیایی و آلی
- مهم ترین کودها برای رشد کیفی محصول هستند و موجب سلامتی و افزایش حجم ساقه و توسعه ریشه در نهایت محصول خواهند شد.
- برای حفظ کامل رشد غده ها اهمیت دارد.
- مقدار ماده خشک را با جذب راحت در سیب زمینی افزایش می‌دهد.
کودهای کامل
- در درشت شدن و شفاف شدن رنگ سیب زمینی موثر است.
- موجب افزایش اسید آمینه در محصول می‌شود.
- افزایش ارزش غذایی و کیفیت و ارتقای رشد خواهد شد.
- موجب از بین بردن بیماری‌های فیزیولوژیک ناشی از کمبود ریز مغذی‌ها می‌گردد.
همچنین کودهای آلی به خصوص کود مرغی، تاثیر بسزایی در ارزش غذایی و غلظت و عملکرد غده و بخش‌های هوایی گیاه سیب‌زمینی در تمامی طول رشد دارد.
نتیجه گیری:
محصول سیب زمینی جزء جدایی ناپذیر سفره ما ایرانی‌ها از دیرباز بوده و هست. پس حفظ و افزایش باروری این سبزی برعهده کشاورزان است، که این مهم با مراقبت‌های مختلف و تغذیه مناسب و به موقع با استفاده از کودهای موجود ممکن خواهد بود.
برای خرید انواع کودهای شیمیایی از لینک زیر دیدن کنید:
با تشکر از توجه شما جهت افزایش سطح علمی و تجربی ایرانکود ما را از نظرات، پیشنهادات و بخصوص انتقادات سازنده خود بهره مند سازید.